Marmara Denizi Zirvesi - Yaşamın Kıyısında Bir Deniz

Müsilaj Haritası Nedir?

Müsilaj ya da halk arasında bilinen adıyla deniz salyası yüksek derecede azot ve fosfor girdisi sonucu deniz ortamında oluşan mikroorganizmaların aşırı artış göstererek ortama salgıladıkları organik bileşiklere denir.

Aşağıda yer alan müsilaj haritası özellikle Mart ayı başından itibaren öncelikle Marmara’yı etkisi altına alan müsilaj oluşumunu izlemek, belgelemek ve konu üzerine yapılan araştırmalara kaynak oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır.

İnteraktif haritada tarihsel olarak Marmara Denizi’ndeki müsilaj yayılımı gösterilmektedir. Marmara Denizi’nin orta kesimlerinde veya kıyılarda görünen sarı alanlar, o gün müsilaj gövdelerinin deniz yüzeyinde görünen kısımlarını ifade etmektedir.*

*Haritada gösterilen deniz yüzeyinde biriken müsilaj gövdeleri, Sentinel-2 uydusunun seçilebilen günlerde yaptığı okumalardan elde edilmiştir. Uydu görüntülerinin 4,8a ve 11 bantları kompozitleştirilerek, gözetimli bir makina öğrenmesi algoritması ile eğitilmiş ve tüm Marmara’ya uygulanmıştır. Sentinel-2 verisine ve makine öğrenme algoritmasının eğitim setine buradan ulaşabilirsiniz.

Gözlemlenen Köpük

Twitter Postları

MARMARA DENİZİ MÜSİLAJI
NEDİR? NEDEN ORTAYA ÇIKTI? NASIL ÖNLENEBİLİR?

Marmara Müsilajı Nedir?

1- Organik yükün artması

2- Sıcaklığın bu canlıların üremesi için en elverişli seviyeye ulaşması

Bu iki ön koşula akıntı ve rüzgar gibi su hareketlerinin azlığının da eklenmesi, deniz salyası ya da müsilaj olarak adlandırılan sorunların gözle görülür bir şekilde açığa çıkmasına sebep olmaktadır.

Neden ortaya çıktı?

Müsilaj ya da deniz salyası oluşumu, Akdeniz’de ilk defa 1729 yılında belgelenmiş, özellikle geçtiğimiz 30 yılda artan sıklıklarda gözlenmeye devam etmiştir [1]. Marmara Denizi’nde ise en belirgin müsilaj oluşumu 2007 yılında görülmüştür. 2007’deki deniz salyası birikimi, İzmit Körfezi’nden Çanakkale Boğazı’na kadar yayılmış ve bugünküne benzer bir şekilde, ağır sanayi atıklarından etkilenen ve akıntının Marmara Denizi açıklarına göre daha yavaş olduğu İzmit Körfezi’nde daha uzun süre ve yoğun bir şekilde kalmıştır [2].

Bu seneki müsilaj oluşumu ise önceki yıllarda yaşananlara göre daha yoğun olarak gerçekleşmiştir. Bu durumun temel sebebi olarak birkaç etmenden bahsedilebilir.

– Küresel ısınma

– Atık su yönetimi

Küresel ısınma

Kirlilik yükü yüksek denizel alanlarda yaşanan müsilaj gibi zararlı alg artışlarının oluşumu, yoğunluğu ve yayılımı üzerine küresel ısınmanın doğrudan etkisi bulunmaktadır. Akdeniz’de görülen iklim anomalileri ile müsilaj aşırı artışlarının doğrudan eşleştiğini gösteren çalışmalar mevcuttur. Konu ile ilgili yapılan araştırmalar küresel iklim değişikliği nedeniyle ılıman olarak bilinen Akdeniz’in su sıcaklığının arttığına ve tropikalleşmeye başladığına işaret etmektedir.

Özellikle 90’ların ikinci yarısından itibaren, tropikal canlılar Süveyş Kanalı ve Cebelitarık Boğazı yoluyla Akdeniz’de yayılarak yerleşmeye başlamıştır. Benzer şekilde Akdeniz’den Karadeniz’e olan bir tür akını ile Karadeniz’in de Akdenizleştiği ifade edilmektedir.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün resmi istatistiklerine bakıldığında Marmara Denizi’nin 1970-2020 yılları arasında 2°C’den fazla ısındığı görülüyor. Bu nedenle, normalde tropikal sularda yaygın olan zararlı alg artışlarına (HAB, Harmful Algal Bloom) neden olan türlerin Akdeniz gibi ılıman bölgelerde de artan dağılımları, son on yıllarda araştırmacıların konuya ilgisini artırmış durumdadır. [3-8]

Atık su yönetimi

On yıllardır Marmara Havzası’ndaki endüstrileşme ve yüksek nüfus yoğunluğundan kaynaklanan evsel ve endüstriyel kökenli atık suların bertarafında, Marmara Denizi derin deşarj alanı olarak kullanılmaktadır. Marmara Denizi’nin atık su özümleme kapasitesinin sınırlı olduğu ve bu konunun hassas bir planla ele alınması gerektiği, aksi takdirde denizin hali hazırda kötüye giden ekolojik dengesinin kritik boyutlara ulaşacağı uzun süredir çeşitli rapor ve bildirilerde vurgulanmaktadır [9-13].

Günümüzde İstanbul sınırları içerisinde Marmara Denizi ve Boğaz’a doğrudan etki eden toplam 23 atık su arıtma tesisi bulunmaktadır [14]. Özellikle Boğaz kenarında bulunan ve 90’lı yıllarda devreye alınan Kadıköy, Baltalimanı, Beykoz gibi eski tesislerde şu anda yalnızca ön arıtma yapılabilmektedir.

Denetimsiz deşarjların yapılması ve İstanbul dışındaki şehirlerin deşarj noktaları da müsilaj oluşumunun yoğunluğunu artırmaktadır. Ayrıca deşarj noktaları dışında Marmara Denizi’ne dökülen irili ufaklı hemen hemen bütün dere ve nehirler de atık kanalına dönüşmüş durumdadır. Buralardan kontrolsüz ve kayıt dışı olarak ortama verilen atıklar direkt olarak Marmara Denizi yüzey sularına karışmaktadır.

[1] Vollenweider, R. A., Montanari, G., Rinaldi, A. (1995) Statistical inferences about the mucilage events in the Adriatic Sea, with special reference to recurrence patterns and claimed relationship to sun activity cycles, Science of The Total Environment, 165 (1–3). 1995, s. 213-224, ISSN 0048-9697. doi:10.1016/0048-9697(95)04554-E.

[2] Aktan Y, Dede A, Ciftci P S. 2008. Mucilage event associated with diatoms and dinoflagellates in Sea of Marmara, Turkey. Harmful Algae News, 36.

[3] Danovaro R, Fonda Umani S, Pusceddu A. (2009) Climate change and the potential spreading of marine mucilage and microbial pathogens in the Mediterranean Sea. PLoS One. 2009 Sep 16;4(9):e7006. doi: 10.1371/journal.pone.0007006. PMID: 19759910; PMCID: PMC2739426.

[4] Bianchi CN, Morri C (2003) Global sea warming and ‘tropicalization’ of the Mediterranean Sea: biogeographic and ecological aspects. Biogeographia 24:319–327.

[5] Ghabooli S, Shiganova TA, Briski E, Piraino S, Fuentes V, ThibaultBotha D, Angel DL, Cristescu ME, MacIsaac HJ (2013) Invasion pathway of the ctenophore Mnemiopsis leidyi in the Mediterranean Sea. PLoS One 8(11):e81067.

[6] Raitsos D.E., et al. 2010. Global climate change amplifies the entry of tropical species into the Eastern Mediterranean Sea. Limnol. Oceanogr., 55(4), 1478–1484.

[7] T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Resmi İstatistikler, Deniz Suyu Sıcaklıkları. (09.06.2021 tarihinde erişilmiştir).

[8] Hachani MA, Dhib A, Fathalli A, Ziadi B, Turki S, Aleya L (2018). Harmful epiphytic dinoflagellate assemblages on macrophytes in the Gulf of Tunis. Harmful Algae 77:29–42.

[9] Polat Beken, Ç. (2017) Marmara Denizi’nin Mevcut Kirlilik Durumunun Tarihsel Süreci. III. Marmara Denizi Sempozyumu, 114-131.

[10] T.C. Çevre ve Şehi̇rci̇li̇k Bakanlığı ÇED, İzi̇n ve Deneti̇m Genel Müdürlüğü (2017) Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi 2014-2016 Marmara Denizi Özet Raporu.

[11] Besiktepe, Sukru & Sur, Halil & Özsoy, Emin & Latif, Mohammed & Oguz, Temel & Ünlüata, Ümit. (1994). The circulation and hydrography of the Marmara Sea. Progress In Oceanography. 34. 285-334. Doi: 10.1016/0079-6611(94)90018-3.

[12] Balci, Muharrem & Balkis-Ozdelice, Neslihan & Durmuş, Turgay & Sivri, Nüket. (2014). Seasonal Variations of Nutrients and Chlorophyll-A in the Coastal Waters of the Kapidag Peninsula (Marmara Sea). Fresenius Environmental Bulletin. 23. 3391-3399.

[13] Türkoğlu, M. & Tuğrul, S. (2013). Long Term Variations of Nutrients and Chlorohyll A in the Coastal Waters of the Sea of Marmara. Rapp. Comm. Int. Mer Medit., Vol. 40, CIESM, Marseille, France, 28 October – 1 November 2013.

[14] İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ). Atık Su Arıtma Tesisleri.(20.06.2021 tarihinde erişilmiştir.)